Ageism (Yaş Ayrımcılığı) Nedir? Nerelerde Karşılaşıyoruz?

“Yaş yetmiş iş bitmiş”, “Yaşı ne başı ne?”, “Sen giderken biz dönüyorduk” gibi lafları mutlaka duymuşsunuzdur. Hatta belki duymakla kalmayıp hepimiz kullanmış bile olabiliriz. Fakat bunun da bir ayrımcılık, ageism, olduğunu biliyor muydunuz?

Ageism (yaş ayrımcılığı) Robert Butler tarafından 1969 yılında tanımlanan bir ayrımcılık türü. İnsanların sadece yaşlarından dolayı istihdamda, sosyal ilişkilerde ve hizmet alımında ayrımcı davranışlara maruz kalmasını ifade eden bir terim.

Bu ayrımcılık günlük hayatta kalıp yargılar, toplumsal normlar, önyargılarla bireysel olarak karşımıza çıkabildiği gibi kurumsal olarak da uygulanabilir. Yasal düzenlemeler, medya gibi unsurlarla da ageism sık sık uygulanır.

Akla ilk olarak yaşlılara karşı yapılan ayrımcılık gelse de ageism sadece yaşlılara karşı yapılmaz. Sırf yaşlı oldukları için üretime katılamayan insanları sosyal yük olarak görmek kadar genç bireylerin fikirlerini sırf genç oldukları için önemsememek de ageismin bir parçası.

Yaş ayrımcılığı günlük hayatın birçok alanında karşımıza çıksa da iş hayatında daha da fazla karşımıza çıkıyor. İş yerlerinde özellikle 40 yaşın üstündeki çalışanlar için dinamikliklerini, enerjilerini kaybettiklerine dair inanışlar bulunuyor. Bu inanışlardan dolayı da tecrübeli, bilgili, iş yapmaya enerjisi ve isteği olan insanlar iş hayatından yavaş yavaş uzaklaştırılmaya başlanıyor. Aynı zamanda bu kişiler işe alım süreçlerinde yaşlarından dolayı bir engelle karşılaşacaklarının kaygısıyla işlerinden memnun olmadıkları durumlarda da işlerini değiştirmekten genellikle kaçınıyorlar.

Bunların yanı sıra genç bireyler de sadece genç oldukları için hem işe alım süreçlerinde hem de iş yerlerinde ayrımcılığa maruz kalıyorlar.

Hatta Ankara Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göre gençler işyerinde daha fazla yaş ayrımcılığına maruz kalıyor. 20-64 yaş aralığında, 465 aktif çalışan ile yapılan bu araştırmaya göre her 100 yetişkinden yaklaşık 28’i iş yerinde yaş ayrımcılığına maruz kalmakta ve Türkiye’de yaş ayrımcılığının en yüksek düzeyde olduğu grup ise “genç yetişkin” olarak tanımlanan 20-31 yaş aralığı olarak belirlenmiştir.

Gençler, genelde mesleki bilgi ve beceri konusunda yetersiz ve tecrübesiz gözükmeleri nedeniyle ayrımcılığa uğradıklarını belirtirken, 50 yaş üzerindeki çalışanlar, fiziksel ve bilişsel kapasitelerinin daha düşük olabileceği, iş yerinde üretkenliklerinin ve katkılarının daha az olacağı ile ilgili algı nedeniyle bunu yaşadıklarını aktarmıştır.

İş hayatında yapılan yaş ayrımcılığı çalışanlarda psikolojik travmalara sebep oluyor ve çalışanların motivasyonunu ve mutluluğunu etkiliyor.

İnsanları hem günlük hayatta hem de iş hayatında yaşlarından ötürü bir ayrımcılığa maruz bırakmamak için de yaş almanın doğal bir süreç olduğunu kabul etmeliyiz. Üstelik teknolojinin ve bilgi kaynaklarının bu kadar erişilebilir olduğu bir dönemde de bilginin ve öğrenme süreçlerinin yaştan bağımsız olduğunu göz önünde bulundurabiliriz.

Artık bu kavramı öğrendiğinize göre hayatınızda ageism uygulandığını gördüğünüz alanları fark edebilir bu ayrımcılık noktasında zihninizde farklı kapılar aralayabilirsiniz.

KAYNAKÇA:

https://arkasnews.com/madonnayi-bile-kancasina-takan-bir-bas-belasi-ageism-yas-ayrimciligi/

https://kaosgl.org/gokkusagi-forumu-kose-yazisi/ageizm-yas-ayrimciligi

https://www.medicalnewstoday.com/articles/ageism#examples

http://yasam.ankara.edu.tr/2021/06/15/gencler-isyerinde-daha-fazla-yas-ayrimciligina-maruz-kaliyor/

https://www.indyturk.com/node/410381/türki̇yeden-sesler/yaş-ayrımcılığı-iş-bulmayı-zorlaştırıyor

https://heryasta.org/2020/08/05/yas-ayrimciligiyla-mucadele-birincil-gorevimiz/