Seyirci Etkisi Nedir? Bystander Etkisi Nasıl İşler?

Bir durum karşısında olaya tanık olan kişi sayısıyla harekete geçen kişi sayısının ters orantılı olduğunu ifade eden psikolojik etki: Seyirci Etkisi, namı diğer Sorumluluğun Dağılması. Literatürde Bystander Etkisi olarak da biliniyor. 👀
✨Seyirci Etkisi kısaca şunu söylüyor: Acil durumlarda insanlar kalabalık bir grupla beraberse “Nasıl olsa birisi yardım eder” diyerek orada bulunan başka birisinin müdahale edeceğini düşünür. Duruma kayıtsız kalır. Kimse doğrudan sorumlu hissetmez ve bu nedenle olaya hiç kimse müdahale etmeyebilir.

Yaşanan toplumsal bir olayın ardından bu durumu incelemek için 1968’de yapılan deneyde psikolog John Darley ve Bibb Latane Seyirci Etkisi için neler yapmış gelin bakalım.

✨Önce katılımcılar 3 gruba ayrılıyor. 1.odada 1 katılımcı, 2.odada 3, son odada ise 1 katılımcı ve 2 sahte katılımcı olmak üzere 3 kişi bulunuyor.
✨Kişilerin olduğu odaların altından hafifçe duman verilmeye başlanıyor.
✨1.odada tek başına olan katılımcıların %75’i dışarı çıkarak dumanı haber veriyor.
✨2.odada (3 katılımcının olduğu) bu oran %38’e düşüyor.
✨3.odada (2 sahte katılımcının olduğu oda; 2’si de dumana bakıp kafalarını geri çeviriyorlar.) gerçek katılımcının tepki verme oranı %10’a düşüyor.
✨Sonuç olarak tanık sayısı arttıkça kişiler kendilerinde daha az sorumluluk hissediyor; hem diğerlerinin tepki vermesini bekliyor hem de herkes bu şekilde hissedip kimse tepki vermeyince toplamda verilen tepki azalıyor.
✨Yapılan yeni araştırmalar da bu sonuçları desteklemeye devam ediyor. Bir deneyde, deneyden haberi olan bir kişi plajda havlusunun üstünde radyosunu bırakıp bir şeyler almak için uzaklaşıyor.
✨Deney gereği hırsız rolündeki biri gelip radyoyu çalmaya kalkışıyor. Buna müdahale eden ve hırsızı yakalamaya çalışanların oranı sadece %20’de kalıyor.
✨Radyo sahibi çevresindekilere gitmesi gerektiğini ve radyosuna göz kulak olmalarını söylediğinde; yani onlara sorumluluk yüklediğinde müdahalenin oranı %90 olmuş.
✨Bunca zorlukla, tehlikeyle ve afetle mücadele etmeye çalışırken birbirimize destek olmak, seyirci kalmamak bizim üstüne sıkça düşündüğümüz konulardan birisi haline geldi. Biz “Nasılsa birisi yardım eder demeyip yardım eden kişi olma.” halini daha fazla canlı kılmayı hedefliyoruz.
✨Sizce siz zor durumdaki kişileri, durumları gerçekten görüyor musunuz? O an neden yardım ediyor ya da neden es geçiyorsunuz? #tezgahcilar #love