Gaslighting Nedir? Gaslighting’i Nasıl Tanırız? İşte 11 İşaret!
Gaslighting, güç kazanmak için kullanılan bir manipülasyon taktiğidir. Ve insanlar üzerinde çok iyi çalışır.
Gaslighting, bir kişi veya varlığın daha fazla güç elde etmek için bir kurbanı kendi gerçekliğini sorgulamaya ittiği bir taktiktir. Düşündüğünüzden çok daha iyi çalışır. Herkes gaslighting’e karşı korumasızdır ve bu, tacizcilerin, diktatörlerin, narsistlerin ve kült liderlerin ortak kullandığı bir tekniktir. Gaslighting yavaşça yapılır, böylece kurban beyninin ne kadar yıkandığının farkına varmaz. Örneğin, Gaslight (1944) filminde bir adam, aklını kaybettiğini düşündüğü noktaya kadar karısını manipüle eder.
Gelin birlikte Gaslighting’e uğradığımızı nasıl anlayabileceğimize dair 11 önemli işarete bakalım.
1. Açıkça yalan söylerler.
Söylediklerinin apaçık bir yalan olduğunu bilirsiniz. Yine de bu yalanı ifadesiz bir suratla söylerler. Neden bu kadar açıkça yalan söylerler? Çünkü bir emsal oluşturup bu durumu normalleştiriyorlar. Böylece size büyük bir yalan söylediklerinde, söylediklerinin doğru olup olmadığından emin olamazsınız. Hedef, sizi kararsız ve dengesiz tutmaktır.
2. Kanıtınız olmasına rağmen bir şeyi söylediklerini inkar ederler.
Bir şeyler yapacaklarını söylediklerini ve bunu duyduğunuzu bilirsiniz. Ama bunu açıkça inkar ederler, gerçekliğinizi sorgulamaya başlamanızı sağlarlar. Belki de o şeyi hiç söylemediklerini düşünmeye başlarsınız. Ve bunu ne kadar çok yaparlarsa, gerçekliğinizi o kadar çok sorgularsınız ve onların gerçekliğini kabul etmeye başlarsınız.
3. Size yakın ve değerli olanı cephane olarak kullanırlar.
Çocuklarınızın ve kimliğinizin sizin için ne kadar önemli olduğunu bilirler. Yani bunlar saldırdıkları ilk şeylerden biri olabilir. Çocuklarınız varsa, o çocukları doğurmamış olmanız gerektiğini söylerler. “Uzun bir olumsuz özellikler listeniz olmasaydı, değerli bir kişi olacağınızı” söylerler. Varlığınızın temeline saldırırlar.
4. Zamanla sizi yıpratırlar.
Gaslighting ile ilgili sinsi şeylerden birisi de zaman içinde, kademeli olarak yapılmasıdır. Burada bir yalan, orada bir yalan söyler, sık sık alaycı yorumlar yaparlar ve sonra bunlar artmaya başlar. En zeki, en bilinçli insanlar bile gaslighting’e çekilebilir. İşte bu kadar etkilidir. “Kaynayan kurbağa” benzetmesi gibi: Isı yavaşça yükseltilir, böylece kurbağa ona ne olduğunu asla anlamaz.
5. Eylemleri sözleriyle uyuşmaz.
Gaslighting yapan bir kişi veya varlıkla uğraşırken, söylediklerinden çok ne yaptıklarına bakın. Söylediklerinin hiçbir anlamı yoktur; bunlar sadece sözcüklerdir. Sorun ne yaptıklarıdır.
6. Kafanızı karıştırmak için olumlu pekiştirme yaparlar.
Sizi parçalayan, size değerinizin olmadığını söyleyen bu kişi veya varlık, sonra yaptığınız bir şey için sizi över. Bu ek bir tedirginlik duygusu oluşturur. “Belki o kadar da kötü değillerdir” diye düşünüyorsunuz. Evet, kötüler. Bu, sizi kendinize güvensiz kılmak ve yine gerçeğinizi sorgulamak için hesaplanmış bir girişimdir. Ayrıca neyin övüldüğüne de bakın; muhtemelen gaslighting yapan kişiye hizmet eden bir şeydir.
7. Kafa karışıklığının insanları zayıflattığını bilirler.
Gaslighting yapanlar, insanların bir istikrar ve normallik duygusuna sahip olmaktan hoşlandıklarını bilirler. Amaçları bu durumu ortadan kaldırmak ve sürekli olarak her şeyi sorgulamanızı sağlamaktır. Ve insanların doğal eğilimi, daha dengeli hissetmenize yardımcı olacak kişi veya varlığa yönelmektir ve bu da gaslighting yapan kişinin ta kendisidir
8. Projelendirirler.
Bir uyuşturucu kullanıcısı veya dolandırıcı olabilirler, ancak sürekli sizi bununla suçlarlar. Bu o kadar sık yapılır ki kendinizi bu suça karşı savunmaya başlarsınız ve gaslighting yapan kişinin davranışına karşı dikkatiniz dağılır.
9. İnsanları size karşı hale getirmeye çalışırlar.
Gaslighting yapanlar, ne olursa olsun yanlarında olacaklarını bildikleri insanları bulma ve manipüle etme konusunda ustadırlar. Bu insanları size karşı kullanırlar. “Bu kişi haklı olmadığını biliyor” veya “Şu kişi de işe yaramaz olduğunu biliyor” gibi yorumlar yaparlar. Unutmayın ki bu, insanların böyle sözleri gerçekten söylediği anlamına gelmez. Gaslighting yapan bir kişi sürekli yalan söyler. Bu taktiği kullandığında, kime güveneceğinizi veya kime döneceğinizi bilmediğinizi hissettirir ve bu da sizi doğrudan ona götürür. Ve tam da istedikleri şey bu: İzolasyon onlara daha fazla kontrol sağlar.
10. Size veya başkalarına deli olduğunuzu söylerler.
Gaslighting yapanların en etkili araçlarından biri de bu maddedir, çünkü bu küçümseyici bir harekettir. Gaslighting yapan kişi, akıl sağlığınızı sorgularsa diğer insanlara onun kötü ve kontrolden çıkmış biri olduğunu söylediğinizde insanların size inanmayacaklarını bilir. Ustaca bir tekniktir.
11. Size diğer herkesin yalancı olduğunu söylerler.
Size diğer herkesin (ailenizin, medyanın) bir yalancı olduğunu söyleyerek, gerçeğinizi tekrar sorgulamanıza neden olurlar. Bunu yapacak cüreti olan birini hiç tanımadınız, bu yüzden doğruyu söylüyor olmalı, değil mi? Hayır. Bu bir manipülasyon tekniğidir. İnsanları “doğru” bilgiye ulaşmak için gaslighting yapan kişiye yöneltir ki bu hiç de doğru bir bilgi değildir.
Bu tekniklerden ne kadar haberdar olursanız, onları o kadar çabuk tanımlayabilir ve gaslighting yapanların tuzağına düşmekten kaçınabilirsiniz.
Kitap: Gaslighting: Recognize Manipulative and Emotionally Abusive People – and Break Free
Psychology Today’in aynı isimli makalesinden çevirilmiştir.
Psikoloji Alanında Eğitimler
Şunları da sevebilirsiniz
Kurumlarda Silolaşma: Aynı Çatının Altında Ayrı Evrenler
Yanlış İkilem (False Dilemma) Nedir?
